Tο σταυροδρόμι ιστορίας και πολιτισμού
Ένας πανέμορφος οικισμός που δεν του λείπει τίποτα. Θέα, ιστορία, πολιτισμός, όμορφα σπίτια, αρχοντιά. Είναι το χωριό των ανεμόμυλων, άλλοτε γεμάτο από αμπέλια, τώρα πια άδειο από αυτά, δηλαδή «Ξάμπελο», απ’ όπου και προήλθε και η ονομασία του.
Δύο χιλιόμετρα ΝΑ της Απολλωνίας, αποτελεί το νότιο σύνορο των κεντρικών οικισμών με τα νότια παράλια της Σίφνου, (Βαθύ, Πλατύ Γιαλό, Χρυσοπηγή, Φάρο).
Αποτελείται από τις συνοικίες:
- Αράδες. Πρόκειται για την είσοδο του χωριού. Εδώ υπήρχαν περίπου δέκα ανεμόμυλοι, τοποθετημένοι σε σειρές. Στις μέρες μας λειτουργούν μεγάλα Σούπερ Μάρκετ.
- Κάτω Εξάμπελα ή Αγία Βαρβάρα. Σημαντικά αξιοθέατα, η άλλοτε ενοριακή εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας(πριν το 1819) με παλιές εικόνες του 17ου και 18ου αιώνα και το σπίτι του Νικόλαου Χρυσόγελου, παππού του ποιητή Αριστομένη Προβελέγγιου.
- Επάνω Εξάμπελα. Στην είσοδο της συνοικίας συναντάμε έναν μικρό κάμπο. Εδώ μπορεί κανείς να επισκεφτεί τους δύο ναούς που είναι αφιερωμένοι στον Αη-Νικόλα, τον «Γέρο», με δύο αρχαίους κίονες δεξιά και αριστερά της εισόδου στον περίβολο του ναού, και τον «Νέο», τη σημερινή ενορία του χωριού. Στην ίδια συνοικία βρίσκεται το σπίτι του ξακουστού δασκάλου της μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής, Νικολάου Τσελεμεντέ(1878-1958), για τον οποίο κάθε Σεπτέμβριο στο νησί, διοργανώνεται φεστιβάλ μαγειρικής προς τιμήν του.
- Βορινή. Όπως δείχνει και το όνομά της, βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του οικισμού. Απολαμβάνει ανεμπόδιστη θέα στη θάλασσα, στον οικισμό του Κάστρου, και τα γύρω νησιά.
Σημαντικό αξιοθέατο στη ΝΑ άκρη του χωριού, είναι τα ερείπια του Μαύρου Πύργου, ενός από τους αρχαίους πύργους των φρυκτωριών που μαρτυρείται από το 15ο αιώνα.
Στα Εξάμπελα λειτουργούν ενοικιαζόμενα δωμάτια, σούπερ μάρκετ, παντοπωλεία, εστιατόρια, καταστήματα κ.α.
